AAC (Augmentative and Alternative Communication) to wspomagające i alternatywne sposoby porozumiewania się. Sposoby AAC mają zastosowanie w terapii każdego pacjenta z poważnymi zaburzeniami w komunikowaniu się. Wykorzystując naturalne etapy rozwoju językowego możemy odpowiednio organizować zajęcia z ich zastosowaniem w przypadku najmłodszych dzieci. Efektywność takiej terapii jest wysoka także w pracy z dorosłymi, którzy np. w wyniku wypadków komunikacyjnych czy schorzeń neurologicznych utracili umiejętność lub możliwość komunikowania się z otoczeniem.

Podejście AAC polega na tworzeniu we współpracy ze środowiskiem rodzinnym pacjenta indywidualnego systemu komunikowania się po to, by zapewnić środki ekspresji językowej i lepsze rozumienie odbieranych wypowiedzi. Opiera się na stosowaniu znaków manualnych, graficznych lub ich kombinacji zawsze w połączeniu z przekazem werbalnym.

AAC nigdy nie ogranicza mowy – stanowi pomoc w motywowaniu do mówienia za pomocą słów, ale tam, gdzie nie jest to możliwe, stanowi skuteczną alternatywę.

Pomaga „uporządkować” język u osób, dla których odpowiednie budowanie wypowiedzi jest zbyt trudne (np. w przypadkach silnych echolalii czy w mowie osób z zaburzeniami słuchu). Pozwala „powiedzieć” w przypadku pacjentów z uszkodzeniami ruchowych ośrodków mowy (np. niepełnosprawnych ruchowo, z afazją ekspresyjną, z dyzartrią). Zapewnia doskonały sposób językowego postrzegania świata u pacjentów ze spektrum autyzmu.

Metody alternatywne i wspomagające wykorzystują różnorakie techniki, m. in. strukturalizację zajęć, kod kolorów, dobrane indywidualnie strategie komunikacyjne przez co zapewniają poprawę funkcjonowania dziecka w środowisku.

Podejście AAC w szczególności:

- pozwala redukować frustrację i problemy z zachowaniem,

- zapobiega wyuczonej bezradności i pomaga kształtować aktywne, twórcze dziecko,

- wzmacnia poczucie siebie, poprawia motywację do uczenia się,

- pozwala uczynić język widocznym, szczególnie dla dzieci ze spektrum autyzmu,

- pozwala uczynić język konkretnym i używać wielokanałowego przekazu,

- zapewnia środki ekspresji językowej dla dzieci z niepełnosprawnością ruchową.

Pomoce do AAC są zawsze dobierane indywidualnie do pacjenta. Czasami stosuję tylko technologię niską, czyli pomoce nieelektroniczne, innym razem niezbędne jest wprowadzenie elektronicznych komunikatorów czy specjalistycznego oprogramowania komputerowego.

Wiemy, że mowa nie jest jedynym środkiem porozumiewania się. Prawem rodzica jest pragnienie, by dziecko porozumiewało się werbalnie. Natomiast obowiązkiem terapeuty jest zapewnienie pacjentowi środka ekspresji i percepcji językowej odpowiednich do jego możliwości. Tak jak każde podejście, także AAC wymaga przede wszystkim otwartości partnera, konsekwencji i powtarzalności w stosowaniu, a tego nie będziemy w stanie zapewnić, jeśli nie będziemy przekonani o słuszności naszych wyborów.

Bibliografia:

1. Grycman, B. B. Kaczmarek, Podręczny słownik terminów AAC, Impuls, Kraków 2014;

2. Smyczek, Zastosowanie wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC approache) w terapii małych dzieci zagrożonych powaznymi zaburzeniami w porozumiewaniu się (w: red. J.J. Błeszyński, Alternatywne i wspomagające metody komunikacji), Impuls, Kraków 2008;